استفاده از آب باران در اراضی شیب‌دار جهت کشت گل محمدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران

2 دکتری باغبانی، کارشناس عرصه و پهنه مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان خنداب، ایران

3 کارشناس ارشد باغبانی و رئیس اداره ترویج سازمان جهادکشاورزی استان مرکزی، اراک، ایران

4 کارشناس ارشد باغبانی و کارشناس زراعت و باغبانی شهرستان شازند، ایران

چکیده

محدودیت آب به عنوان یکی از مهمترین موانع توسعه کشاورزی، در مناطق اقلیمی خشک و نیمه ­خشک محسوب می­شود. استحصال آب باران یکی از مهمترین روش­های مدیریت بهره ­برداری از آب باران برای مقابله با کم ­آبی می­باشد. هدف این تحقیق، ترویج سامانه‌های سطوح آبگیر در استقرار و توسعه کشت گل­محمدی در شرایط دیم است. در این تحقیق عرصه­ای با شیب حدود 20% انتخاب شد و سطوح آبگیر باران در قالب سه تیمار و پنج تکرار در اراضی شیب­دار روستای کتیران شازند اجرا شد. سامانه‌های سطوح آبگیر، شامل تیمار زمین تمیز شده  با استفاده از فیلتر در چاله نهال، تیمار سامانه نیمه­عایق با استفاده از فیلتر در چاله نهال و شاهد طبق عرف محل اجرا شد. هر سال خصوصیات ارتفاع، تاج پوشش و زنده­مانی نهال­های گل محمدی در آخر فصل رشد اندازه­گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که، اثر تیمارهای آبیاری بر روی صفت ارتفاع در سال‌های 1397 با سطح احتمال یک درصد (01/0P<) و در سال 1398 و  1399 اثر تیمار روی صفت ارتفاع  در سطح احتمال  (05/0P<معنی‌دار شد. بیشترین ارتفاع نهال مربوط به تیمار سامانه نیمه­عایق با فیلتر و کمترین ارتفاع و تاج مربوط به تیمار شاهد می‌باشد. اثر تیمارها روی صفت طول تاج در تمام سال­های 1397، 1398، 1399، 1400و 1401 معنی ­دار می­باشد. در سال­های 1400 و 1401 اثر تیمارها روی صفت ارتفاع معنی­دار نبود. به­طور کلی احداث سطح عایق برای جمع­آوری آب باران در مناطق خشک و نیمه­خشک ضروری است ولی برای کاهش هزینه احداث باید فناوری آن بهبود یابد. توصیه می­شود طرح­ها و برنامه­های ترویجی و حفاظتی با اولویت زمین­هایی که شیب بیشتری دارند، اجرا شود.

کلیدواژه‌ها