مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز یکی از رهیافت‌های بشر در راستای شناخت، مطالعه و مدیریت اصولی حوزه‌های آبخیز به لحاظ مسائل مختلف تأثیرگذار بر عملکرد حوزه‌های آبخیز است. حال‌آنکه این الگوی مدیریتی کم‌تر موردتوجه متخصصین مرتبط قرارگرفته است. لذا در این پژوهش سعی شده است مطالعات تفضیلی-اجرایی حوزه آبخیز فخران خراسان جنوبی به‌عنوان نمونهای از مطالعات تفضیلی-اجرایی کشور بر اساس مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز مورد بازخوانی قرار گیرد. بر این اساس مطالعات مذکور از اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان خراسان جنوبی اخذ و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد مسائل فرهنگی، قوانین مرتبط با مدیریت آبخیزها، سیاست‌های بالادستی تأثیرگذار بر جوامع محلی و دانش‌های نوین آبخیزداری به‌کلی در این مطالعات دیده نشده است. در بُعد اقتصادی نیز به راه‌کارهای بسیار کلی اشاره‌شده و از توانمندی‌های بالقوه اقتصادی حوزه آبخیز فخران ازجمله فرآورده‌های محصولات کشاورزی زرشک، زعفران و عناب چشم‌پوشی شده است. ارزیابی مسائل اجتماعی نیز نشان‌دهنده آن است که نیازهای اجتماعی رده‌های مختلف سنی گروداران، مسائل مرتبط با بانوان، آداب‌ورسوم و فرهنگ غنی منطقه و موارد مشابه جایگاهی در مطالعات تفضیلی-اجرایی نداشته است. به‌طورکلی هیچ‌کدام از اصول ششگانه مدیریت جامع شامل سیاست، اقتصاد، اجتماع، فرهنگ، قانون و دانش در مطالعات به‌درستی لحاظ نشده است. بر همین اساس اجرای اصولی عملیات مهندسی، زیستی و زیست‌مهندسی بدون در نظر گرفتن اصول ششگانه مدیریت جامع حوزه آبخیز نمی‌تواند چراغ راه آینده و رهیافت مناسبی در راستای حل مشکلات آبخیزنشینان باشد. لذا پیشنهاد میشود در نحوه مطالعات حوزه‌های آبخیز و مسائل مرتبط با آبخیزها بازنگری کلی صورت گرفته و از رویکرد مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز در جهت پیشبرد اهداف استفاده شود.
)